Πετροπόλεμος, μολότοφ, χημικά και δακρυγόνα, συγκρούσεις μαθητών, κατοίκων και τοπικών φορέων με τις δυνάμεις των ΜΑΤ, συλλήψεις, εισαγγελική έρευνα για ξυλοδαρμό δημοσιογράφου και για πυροβολισμούς κατά αστυνομικών, κίνδυνος απώλειας κοινοτικών πόρων και επιβολής προστίμων από την Ε.Ε. είναι μερικές από τις εικόνες και τις παραμέτρους που συνέθεσαν για περίπου τέσσερις μέρες τον «πόλεμο» των σκουπιδιών που ξέσπασε στα οδοφράγματα της λεωφόρου Λαυρίου στην Κερατέα. Οι «μάχες» άρχισαν να εκτυλίσσονται το περασμένο Σάββατο, όταν στην περιοχή εμφανίστηκαν τα συνεργεία του εργολάβου υπό την προστασία της Αστυνομίας και τα συναρμόδια υπουργεία Εσωτερικών και Περιβάλλοντος ανακοίνωναν ότι αρχίζουν τα έργα για την κατασκευή του χώρου υγειονομικής ταφής υπολειμμάτων στη θέση Οβριόκαστρο, στην Κερατέα, όπως προβλέπει ο Περιφερειακός Σχεδιασμός για την Αττική.
Σχεδιασμός και αντιδράσεις
Ο Περιφερειακός Σχεδιασμός, ο οποίος είναι νόμος του κράτους από το 2003, προβλέπει τη δημιουργία τριών Ολοκληρωμένων Εγκαταστάσεων Διαχείρισης Απορριμμάτων σε Φυλή, Γραμματικό και Κερατέα. Οι εγκαταστάσεις αυτές σε Γραμματικό και Κερατέα αφορούν –καθεμία ξεχωριστά– πέρα από το χώρο υγειονομικής ταφής, μία μονάδα βιολογικής ξήρανσης για τη διαχείριση 127.500 τόνων απορριμμάτων ετησίως, μία μονάδα κομποστοποίησης (δυναμικότητας 40.000 τόνων ετησίως) και ένα Κέντρο Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών (δυναμικότητας 72.500 τόνων ετησίως). Με εξαίρεση τη Φυλή, από την πρώτη στιγμή εκδηλώθηκαν έντονες αντιδράσεις τόσο στο Γραμματικό όσο και στην Κερατέα για τη χωροθέτηση των χώρων υγειονομικής ταφής στην περιοχή τους. Αν και οι αντιστάσεις κάμφθηκαν στο Γραμματικό, με αποτέλεσμα οι εργασίες να αρχίσουν από το Νοέμβριο του 2009 (εκτιμάται ότι πολύ σύντομα θα ολοκληρωθούν), στην Κερατέα έως σήμερα δεν έχει γίνει επί της ουσίας τίποτα.
Αιτία η χρόνια αντίδραση της τοπικής κοινωνίας, η οποία υποστηρίζει ότι το έργο δεν μπορεί να προχωρήσει, καθώς υπάρχουν παρατυπίες και νομικά κωλύματα στη διαδικασία. Συγκεκριμένα, τονίζουν ότι τα έργα δεν αφορούν την κατασκευή ΧΥΤΥ αλλά ΧΥΤΑ, καθώς η δημοπράτηση του έργου κάνει λόγο για ΧΥΤΑ σε 540 στρέμματα, ενώ καταλογίζουν στους ιθύνοντες πως δεν υπάρχει καμία πρόβλεψη για τη δημιουργία των λοιπών εργοστασίων που περιγράφονται στον Περιφερειακό Σχεδιασμό. Επιπλέον, επισημαίνουν ότι η περιοχή του Οβριόκαστρου έχει κηρυχθεί αρχαιολογικός χώρος και τοπίο φυσικού κάλλους, επομένως η χωροθέτηση του ΟΕΔΑ είναι παράνομη, καθώς και ότι δεν έχουν γίνει σωστά οι απαλλοτριώσεις, αφού από τα 540 στρέμματα τα 400 είναι ιδιωτικά και δεν έχουν καταβληθεί οι απαραίτητες αποζημιώσεις, και, τέλος, ότι των εργασιών δεν έχει προηγηθεί αρχαιολογική έρευνα.
Δικαστικές διαμάχες
Αν και οι κάτοικοι και οι τοπικοί φορείς έχουν χάσει όλες τις προσφυγές που έχουν υποβάλει στην Ε.Ε., στο Ελεγκτικό Συνέδριο για τη σύμβαση κατασκευής και στο Συμβούλιο της Επικρατείας για την ακύρωση της μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων (εκκρεμεί προσφυγή κατά της αναθεωρημένης μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων, η οποία θα εκδικαστεί στο ΣτΕ τον προσεχή Ιανουάριο), την περασμένη Δευτέρα το Ειρηνοδικείο Λαυρίου τούς δικαίωσε, εκδίδοντας προσωρινή διαταγή διακοπής των εργασιών κατασκευής του ΧΥΤΥ μέχρι την εκδίκαση των ασφαλιστικών μέτρων (αναμενόταν την Πέμπτη). Στην απόφασή του το δικαστήριο ανέφερε πως δεν έχουν ολοκληρωθεί οι απαλλοτριώσεις των εκτάσεων μέσα στις οποίες πρόκειται να γίνουν τα έργα.
«Όσοι έχουν φέρει συμβόλαια έχουν ήδη πληρωθεί, καθώς κατατέθηκαν τα χρήματά τους στο Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων. Οι υπόλοιποι δεν έχουν φέρει χαρτιά. Εάν έχουν τίτλους και τους αναγνωρίσει το Δικαστήριο, τότε κι αυτοί θα αποζημιωθούν» λέει στην «F.S.» ο Ηλίας Λιακόπουλος, γ.γ. της Περιφέρειας Αττικής, ο οποίος εκφράζει τη βεβαιότητα ότι ο ΧΥΤΥ θα δημιουργηθεί στην Κερατέα και ότι εντός των επόμενων ημερών θα δημοπρατηθούν και τα εργοστάσια που προβλέπει ο Περιφερειακός Σχεδιασμός. Ο κ. Λιακόπουλος τονίζει ότι έχουν ήδη ολοκληρωθεί οι μελέτες των εργοστασίων και τα τεύχη δημοπράτησής τους, επισημαίνει πως ο χρόνος κατασκευής των εργοστασίων θα είναι μικρότερος από αυτόν που απαιτείται για την κατασκευή του κυττάρου και των δρόμων, υπογραμμίζει πως ήδη το υπουργείο Πολιτισμού έχει ορίσει δύο αρχαιολόγους οι οποίοι με την έναρξη του έργου θα βρίσκονται στην περιοχή για τις αναγκαίες αρχαιολογικές εργασίες, ενώ αναφέρει χαρακτηριστικά ότι είναι «όρος επιβίωσης» για την Αττική και την υπόλοιπη χώρα να γίνουν αυτά τα έργα διαχείρισης των απορριμμάτων.
Στην αναγκαιότητα του έργου εστίασε στις αρχές της περασμένης εβδομάδας και ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Γ. Πεταλωτής, ο οποίος σε δηλώσεις του υποστήριξε πως «υπάρχει γενικότερος περιφερειακός σχεδιασμός διαχείρισης στερεών αποβλήτων στην Αττική, που είναι και νόμιμος και έχει γίνει αποδεκτός από το ΣτΕ» και πως από το έργο αυτό, το οποίο είναι καθαρά «δημοσίου συμφέροντος, περιβάλλοντος και υγείας», θα ωφεληθούν όλοι οι κάτοικοι του Λεκανοπεδίου.
Η απειλή των προστίμων
Πέρα, πάντως, από την περιβαλλοντική διάσταση του έργου και τους λόγους δημοσίου συμφέροντος που το επιβάλλουν, όπως τουλάχιστον υποστηρίζουν κυβέρνηση και ΣτΕ, η εσπευσμένη προώθηση του χρονίζοντος αυτού ζητήματος από τα υπουργεία Εσωτερικών και Περιβάλλοντος έχει έντονα οικονομικά χαρακτηριστικά. Εντός του μήνα αναμένεται η επίσκεψη ευρωπαϊκού κλιμακίου, το οποίο θα εξετάσει τόσο την εκτέλεση των έργων του Περιφερειακού Σχεδιασμού στην Αττική όσο και την πρόοδο στο κλείσιμο των παράνομων χωματερών. Εάν διαπιστωθούν καθυστερήσεις, η Ελλάδα κινδυνεύει με την απώλεια ευρωπαϊκών πόρων ύψους τουλάχιστον 20 εκατ. ευρώ αλλά και με την επιβολή υψηλότατων προστίμων, της τάξης των 34.000 ευρώ ημερησίως, για κάθε παράνομη χωματερή που εξακολουθεί να είναι ενεργή.
Η περίπτωση των παράνομων χωματερών, δηλαδή των χώρων ανεξέλεγκτης διάθεσης απορριμμάτων, είναι ενδεικτική της χρόνιας ανικανότητας του κράτους αλλά και της ανεπαρκούς στάσης του απέναντι στο θέμα της διαχείρισης των απορριμμάτων. Τον Οκτώβριο του 2005 το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο καταδίκασε την Ελλάδα για τις χιλιάδες ενεργές παράνομες χωματερές, οι οποίες θα έπρεπε να είχαν κλείσει από το 1998. Συγκεκριμένα, το 2003 η χώρα παραπέμφθηκε για τη λειτουργία 2.974 παράνομων χωματερών και το 2005 καταδικάστηκε για 1.125 ενεργούς ΧΑΔΑ. Για την αποφυγή της επιβολής του προστίμου, η Ελλάδα είχε δεσμευτεί να αποκαταστήσει το σύνολο των παράνομων χωματερών μέχρι τα τέλη του 2008. Και αυτή η δέσμευση έπεσε στο κενό, αν και έκτοτε έγιναν προσπάθειες για τη μείωση του αριθμού τους. Τον περασμένο Μάιο τέθηκαν νέες προθεσμίες στις περιφέρειες της χώρας για το κλείσιμο 316 ενεργών παράνομων χωματερών (429 είχαν πάρει το δρόμο της αποκατάστασης), ενώ μόλις το περασμένο Σάββατο τα υπουργεία Εσωτερικών και Περιβάλλοντος έδωσαν νέα εντολή για το κλείσιμο 96 παράνομων χωματερών μέχρι τα τέλη του έτους.
Κύρια επιδίωξη είναι να επιδειχθεί στους Ευρωπαίους αξιωματούχους ότι γίνονται βήματα προόδου και να αποφευχθούν τα υψηλά πρόστιμα. Πάντως, αξίζει να προβληματιστούμε για το γεγονός ότι 12 χρόνια από τη διορία εξάλειψης των παράνομων χωματερών ο προγραμματισμός προβλέπει ότι το πρώτο τρίμηνο του 2011 θα κλείσουν άλλες 18 παράνομες χωματερές, το πρώτο εξάμηνο 63 ΧΑΔΑ, ενώ όσον αφορά την εξαιρετικά προβληματική Περιφέρεια της Πελοποννήσου ορίστηκε ότι δρομολογείται ο τερματισμός των 75 ΧΑΔΑ μέχρι το Σεπτέμβριο του 2011.
Σχεδιασμός και αντιδράσεις
Ο Περιφερειακός Σχεδιασμός, ο οποίος είναι νόμος του κράτους από το 2003, προβλέπει τη δημιουργία τριών Ολοκληρωμένων Εγκαταστάσεων Διαχείρισης Απορριμμάτων σε Φυλή, Γραμματικό και Κερατέα. Οι εγκαταστάσεις αυτές σε Γραμματικό και Κερατέα αφορούν –καθεμία ξεχωριστά– πέρα από το χώρο υγειονομικής ταφής, μία μονάδα βιολογικής ξήρανσης για τη διαχείριση 127.500 τόνων απορριμμάτων ετησίως, μία μονάδα κομποστοποίησης (δυναμικότητας 40.000 τόνων ετησίως) και ένα Κέντρο Διαλογής Ανακυκλώσιμων Υλικών (δυναμικότητας 72.500 τόνων ετησίως). Με εξαίρεση τη Φυλή, από την πρώτη στιγμή εκδηλώθηκαν έντονες αντιδράσεις τόσο στο Γραμματικό όσο και στην Κερατέα για τη χωροθέτηση των χώρων υγειονομικής ταφής στην περιοχή τους. Αν και οι αντιστάσεις κάμφθηκαν στο Γραμματικό, με αποτέλεσμα οι εργασίες να αρχίσουν από το Νοέμβριο του 2009 (εκτιμάται ότι πολύ σύντομα θα ολοκληρωθούν), στην Κερατέα έως σήμερα δεν έχει γίνει επί της ουσίας τίποτα.
Αιτία η χρόνια αντίδραση της τοπικής κοινωνίας, η οποία υποστηρίζει ότι το έργο δεν μπορεί να προχωρήσει, καθώς υπάρχουν παρατυπίες και νομικά κωλύματα στη διαδικασία. Συγκεκριμένα, τονίζουν ότι τα έργα δεν αφορούν την κατασκευή ΧΥΤΥ αλλά ΧΥΤΑ, καθώς η δημοπράτηση του έργου κάνει λόγο για ΧΥΤΑ σε 540 στρέμματα, ενώ καταλογίζουν στους ιθύνοντες πως δεν υπάρχει καμία πρόβλεψη για τη δημιουργία των λοιπών εργοστασίων που περιγράφονται στον Περιφερειακό Σχεδιασμό. Επιπλέον, επισημαίνουν ότι η περιοχή του Οβριόκαστρου έχει κηρυχθεί αρχαιολογικός χώρος και τοπίο φυσικού κάλλους, επομένως η χωροθέτηση του ΟΕΔΑ είναι παράνομη, καθώς και ότι δεν έχουν γίνει σωστά οι απαλλοτριώσεις, αφού από τα 540 στρέμματα τα 400 είναι ιδιωτικά και δεν έχουν καταβληθεί οι απαραίτητες αποζημιώσεις, και, τέλος, ότι των εργασιών δεν έχει προηγηθεί αρχαιολογική έρευνα.
Δικαστικές διαμάχες
Αν και οι κάτοικοι και οι τοπικοί φορείς έχουν χάσει όλες τις προσφυγές που έχουν υποβάλει στην Ε.Ε., στο Ελεγκτικό Συνέδριο για τη σύμβαση κατασκευής και στο Συμβούλιο της Επικρατείας για την ακύρωση της μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων (εκκρεμεί προσφυγή κατά της αναθεωρημένης μελέτης περιβαλλοντικών επιπτώσεων, η οποία θα εκδικαστεί στο ΣτΕ τον προσεχή Ιανουάριο), την περασμένη Δευτέρα το Ειρηνοδικείο Λαυρίου τούς δικαίωσε, εκδίδοντας προσωρινή διαταγή διακοπής των εργασιών κατασκευής του ΧΥΤΥ μέχρι την εκδίκαση των ασφαλιστικών μέτρων (αναμενόταν την Πέμπτη). Στην απόφασή του το δικαστήριο ανέφερε πως δεν έχουν ολοκληρωθεί οι απαλλοτριώσεις των εκτάσεων μέσα στις οποίες πρόκειται να γίνουν τα έργα.
«Όσοι έχουν φέρει συμβόλαια έχουν ήδη πληρωθεί, καθώς κατατέθηκαν τα χρήματά τους στο Ταμείο Παρακαταθηκών και Δανείων. Οι υπόλοιποι δεν έχουν φέρει χαρτιά. Εάν έχουν τίτλους και τους αναγνωρίσει το Δικαστήριο, τότε κι αυτοί θα αποζημιωθούν» λέει στην «F.S.» ο Ηλίας Λιακόπουλος, γ.γ. της Περιφέρειας Αττικής, ο οποίος εκφράζει τη βεβαιότητα ότι ο ΧΥΤΥ θα δημιουργηθεί στην Κερατέα και ότι εντός των επόμενων ημερών θα δημοπρατηθούν και τα εργοστάσια που προβλέπει ο Περιφερειακός Σχεδιασμός. Ο κ. Λιακόπουλος τονίζει ότι έχουν ήδη ολοκληρωθεί οι μελέτες των εργοστασίων και τα τεύχη δημοπράτησής τους, επισημαίνει πως ο χρόνος κατασκευής των εργοστασίων θα είναι μικρότερος από αυτόν που απαιτείται για την κατασκευή του κυττάρου και των δρόμων, υπογραμμίζει πως ήδη το υπουργείο Πολιτισμού έχει ορίσει δύο αρχαιολόγους οι οποίοι με την έναρξη του έργου θα βρίσκονται στην περιοχή για τις αναγκαίες αρχαιολογικές εργασίες, ενώ αναφέρει χαρακτηριστικά ότι είναι «όρος επιβίωσης» για την Αττική και την υπόλοιπη χώρα να γίνουν αυτά τα έργα διαχείρισης των απορριμμάτων.
Στην αναγκαιότητα του έργου εστίασε στις αρχές της περασμένης εβδομάδας και ο κυβερνητικός εκπρόσωπος Γ. Πεταλωτής, ο οποίος σε δηλώσεις του υποστήριξε πως «υπάρχει γενικότερος περιφερειακός σχεδιασμός διαχείρισης στερεών αποβλήτων στην Αττική, που είναι και νόμιμος και έχει γίνει αποδεκτός από το ΣτΕ» και πως από το έργο αυτό, το οποίο είναι καθαρά «δημοσίου συμφέροντος, περιβάλλοντος και υγείας», θα ωφεληθούν όλοι οι κάτοικοι του Λεκανοπεδίου.
Η απειλή των προστίμων
Πέρα, πάντως, από την περιβαλλοντική διάσταση του έργου και τους λόγους δημοσίου συμφέροντος που το επιβάλλουν, όπως τουλάχιστον υποστηρίζουν κυβέρνηση και ΣτΕ, η εσπευσμένη προώθηση του χρονίζοντος αυτού ζητήματος από τα υπουργεία Εσωτερικών και Περιβάλλοντος έχει έντονα οικονομικά χαρακτηριστικά. Εντός του μήνα αναμένεται η επίσκεψη ευρωπαϊκού κλιμακίου, το οποίο θα εξετάσει τόσο την εκτέλεση των έργων του Περιφερειακού Σχεδιασμού στην Αττική όσο και την πρόοδο στο κλείσιμο των παράνομων χωματερών. Εάν διαπιστωθούν καθυστερήσεις, η Ελλάδα κινδυνεύει με την απώλεια ευρωπαϊκών πόρων ύψους τουλάχιστον 20 εκατ. ευρώ αλλά και με την επιβολή υψηλότατων προστίμων, της τάξης των 34.000 ευρώ ημερησίως, για κάθε παράνομη χωματερή που εξακολουθεί να είναι ενεργή.
Η περίπτωση των παράνομων χωματερών, δηλαδή των χώρων ανεξέλεγκτης διάθεσης απορριμμάτων, είναι ενδεικτική της χρόνιας ανικανότητας του κράτους αλλά και της ανεπαρκούς στάσης του απέναντι στο θέμα της διαχείρισης των απορριμμάτων. Τον Οκτώβριο του 2005 το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο καταδίκασε την Ελλάδα για τις χιλιάδες ενεργές παράνομες χωματερές, οι οποίες θα έπρεπε να είχαν κλείσει από το 1998. Συγκεκριμένα, το 2003 η χώρα παραπέμφθηκε για τη λειτουργία 2.974 παράνομων χωματερών και το 2005 καταδικάστηκε για 1.125 ενεργούς ΧΑΔΑ. Για την αποφυγή της επιβολής του προστίμου, η Ελλάδα είχε δεσμευτεί να αποκαταστήσει το σύνολο των παράνομων χωματερών μέχρι τα τέλη του 2008. Και αυτή η δέσμευση έπεσε στο κενό, αν και έκτοτε έγιναν προσπάθειες για τη μείωση του αριθμού τους. Τον περασμένο Μάιο τέθηκαν νέες προθεσμίες στις περιφέρειες της χώρας για το κλείσιμο 316 ενεργών παράνομων χωματερών (429 είχαν πάρει το δρόμο της αποκατάστασης), ενώ μόλις το περασμένο Σάββατο τα υπουργεία Εσωτερικών και Περιβάλλοντος έδωσαν νέα εντολή για το κλείσιμο 96 παράνομων χωματερών μέχρι τα τέλη του έτους.
Κύρια επιδίωξη είναι να επιδειχθεί στους Ευρωπαίους αξιωματούχους ότι γίνονται βήματα προόδου και να αποφευχθούν τα υψηλά πρόστιμα. Πάντως, αξίζει να προβληματιστούμε για το γεγονός ότι 12 χρόνια από τη διορία εξάλειψης των παράνομων χωματερών ο προγραμματισμός προβλέπει ότι το πρώτο τρίμηνο του 2011 θα κλείσουν άλλες 18 παράνομες χωματερές, το πρώτο εξάμηνο 63 ΧΑΔΑ, ενώ όσον αφορά την εξαιρετικά προβληματική Περιφέρεια της Πελοποννήσου ορίστηκε ότι δρομολογείται ο τερματισμός των 75 ΧΑΔΑ μέχρι το Σεπτέμβριο του 2011.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου