Προ μόλις δύο εβδομάδων γράφαμε από αυτή τη στήλη: «Είναι επείγον η πολιτική τάξη της χώρας –όλοι αυτοί οι μικροί Νέρωνες, που επιμένουν στο βιολί τους ενώ η Ελλάδα καίγεται– να ξυπνήσει. Αλλιώς οι προπηλακισμοί, τα γιαούρτια και οι φραστικές επιθέσεις θα μοιάζουν πολύ ήπια σε σχέση με το τι θα ακολουθήσει…». Δυστυχώς, οι εξελίξεις ήρθαν να μας επιβεβαιώσουν νωρίτερα απ’ ό,τι φανταζόμασταν.
Στην αρχή της μεγάλης πορείας διαμαρτυρίας της Τετάρτης βρισκόμουν έξω από το ξενοδοχείο Μεγάλη Βρετανία, στο ύψος της εξόδου του μετρό. Λίγο πιο πέρα, στην αρχή της Πανεπιστημίου, άκουσα έντονα γιουχαΐσματα και είδα πολλούς ανθρώπους να τρέχουν προς εκείνη την κατεύθυνση. Έγινε αστραπιαία σαφές ότι κάποιος πολιτικός είχε εμφανιστεί και είχε γίνει αντιληπτός από το πλήθος. Λίγα δευτερόλεπτα αργότερα, έξω από το Θέατρο Αθηνών επί της Πανεπιστημίου, αναγνώρισα τον Κωστή Χατζηδάκη, βουλευτή και πρώην υπουργό της ΝΔ, αιμόφυρτο και με την πλάτη στον τοίχο, να δέχεται χτυπήματα από τους διαδηλωτές. Από έναν όχλο μεσήλικων ανθρώπων, χωρίς κουκούλες, σε κατάσταση παραληρηματικής οργής, με γυναικείες φωνές τριγύρω να αλαλάζουν την επιδοκιμασία τους. Καμία φωνή δεν ακούστηκε υπέρ της ψυχραιμίας. Αν ο κ. Χατζηδάκης δεν είχε φυγαδευτεί με νύχια και με δόντια σε μια στοά της Βουκουρεστίου, οι διαθέσεις του κόσμου ήταν τέτοιες που μπορεί να είχαμε γίνει μάρτυρες του πρώτου λιντσαρίσματος πολιτικού στη σύγχρονη Ελλάδα.
Κοντά στο χάος
Η χώρα μας βρίσκεται πολύ κοντά στο σημείο χωρίς επιστροφή. Το επεισόδιο με τον κ. Χατζηδάκη ήταν χαρακτηριστικό. Ο πρώην υπουργός ούτε ως κλέφτης έχει κατηγορηθεί, ούτε ανίκανος ήταν στη δουλειά του – μάλλον από τους πιο ικανούς των (κατά κοινή ομολογία ιδιαιτέρως ανίκανων) κυβερνήσεων Καραμανλή. Αλλά το πλήθος, με το που τον είδε, τρελάθηκε. Εστίασε πάνω του όλο το θυμό του για όσα συμβαίνουν τους τελευταίους 7 μήνες (ας μην ξεχνάμε ότι η συγκέντρωση της Τετάρτης ήταν η πρώτη πραγματικά μαζική μετά από αυτήν της 5ης Μαΐου, με το τραγικό συμβάν στη Marfin). Έδωσε έτσι μια πρώτη γεύση τού τι θα συμβεί αν αυτοί που κυβερνούν αυτόν τον τόπο δεν δείξουν εμπράκτως ότι υπάγονται, όπως όλοι οι υπόλοιποι, στους νόμους και δεν μοιράσουν δίκαια τα βάρη της ανασυγκρότησης. Ο όχλος δεν διακρίνεται για νηφάλιες αξιολογήσεις προσώπων.
Και να σημειώσουμε εδώ ότι η οργή του πλήθους δεν είναι πάντα δικαιολογημένη. Οι δημόσιοι υπάλληλοι που εξεγείρονται για τις περικοπές των επιδομάτων τους και την αύξηση των ηλικιακών ορίων συνταξιοδότησης δεν έχουν την αλληλεγγύη των υπολοίπων. Αλλά όταν η κυβέρνηση περνά έναν τέτοιο επαίσχυντο νόμο για τις εργασιακές σχέσεις στον ιδιωτικό τομέα, που ακυρώνει όλες τις υποτιθέμενες «κόκκινες γραμμές» και πιέζει ακόμα πιο κάτω τους ήδη χαμηλούς μισθούς, δημιουργεί ένα κοινό μέτωπο δυσαρέσκειας των εργαζομένων, μια γενικευμένη αίσθηση ότι δεν υπάρχει προοπτική. Και αυτή η αίσθηση μπορεί να τινάξει τα πάντα –την οικονομική ανάκαμψη, τη δημοσιονομική εξυγίανση, τις απαραίτητες διαρθρωτικές αλλαγές– στον αέρα.
Στην αρχή της μεγάλης πορείας διαμαρτυρίας της Τετάρτης βρισκόμουν έξω από το ξενοδοχείο Μεγάλη Βρετανία, στο ύψος της εξόδου του μετρό. Λίγο πιο πέρα, στην αρχή της Πανεπιστημίου, άκουσα έντονα γιουχαΐσματα και είδα πολλούς ανθρώπους να τρέχουν προς εκείνη την κατεύθυνση. Έγινε αστραπιαία σαφές ότι κάποιος πολιτικός είχε εμφανιστεί και είχε γίνει αντιληπτός από το πλήθος. Λίγα δευτερόλεπτα αργότερα, έξω από το Θέατρο Αθηνών επί της Πανεπιστημίου, αναγνώρισα τον Κωστή Χατζηδάκη, βουλευτή και πρώην υπουργό της ΝΔ, αιμόφυρτο και με την πλάτη στον τοίχο, να δέχεται χτυπήματα από τους διαδηλωτές. Από έναν όχλο μεσήλικων ανθρώπων, χωρίς κουκούλες, σε κατάσταση παραληρηματικής οργής, με γυναικείες φωνές τριγύρω να αλαλάζουν την επιδοκιμασία τους. Καμία φωνή δεν ακούστηκε υπέρ της ψυχραιμίας. Αν ο κ. Χατζηδάκης δεν είχε φυγαδευτεί με νύχια και με δόντια σε μια στοά της Βουκουρεστίου, οι διαθέσεις του κόσμου ήταν τέτοιες που μπορεί να είχαμε γίνει μάρτυρες του πρώτου λιντσαρίσματος πολιτικού στη σύγχρονη Ελλάδα.
Κοντά στο χάος
Η χώρα μας βρίσκεται πολύ κοντά στο σημείο χωρίς επιστροφή. Το επεισόδιο με τον κ. Χατζηδάκη ήταν χαρακτηριστικό. Ο πρώην υπουργός ούτε ως κλέφτης έχει κατηγορηθεί, ούτε ανίκανος ήταν στη δουλειά του – μάλλον από τους πιο ικανούς των (κατά κοινή ομολογία ιδιαιτέρως ανίκανων) κυβερνήσεων Καραμανλή. Αλλά το πλήθος, με το που τον είδε, τρελάθηκε. Εστίασε πάνω του όλο το θυμό του για όσα συμβαίνουν τους τελευταίους 7 μήνες (ας μην ξεχνάμε ότι η συγκέντρωση της Τετάρτης ήταν η πρώτη πραγματικά μαζική μετά από αυτήν της 5ης Μαΐου, με το τραγικό συμβάν στη Marfin). Έδωσε έτσι μια πρώτη γεύση τού τι θα συμβεί αν αυτοί που κυβερνούν αυτόν τον τόπο δεν δείξουν εμπράκτως ότι υπάγονται, όπως όλοι οι υπόλοιποι, στους νόμους και δεν μοιράσουν δίκαια τα βάρη της ανασυγκρότησης. Ο όχλος δεν διακρίνεται για νηφάλιες αξιολογήσεις προσώπων.
Και να σημειώσουμε εδώ ότι η οργή του πλήθους δεν είναι πάντα δικαιολογημένη. Οι δημόσιοι υπάλληλοι που εξεγείρονται για τις περικοπές των επιδομάτων τους και την αύξηση των ηλικιακών ορίων συνταξιοδότησης δεν έχουν την αλληλεγγύη των υπολοίπων. Αλλά όταν η κυβέρνηση περνά έναν τέτοιο επαίσχυντο νόμο για τις εργασιακές σχέσεις στον ιδιωτικό τομέα, που ακυρώνει όλες τις υποτιθέμενες «κόκκινες γραμμές» και πιέζει ακόμα πιο κάτω τους ήδη χαμηλούς μισθούς, δημιουργεί ένα κοινό μέτωπο δυσαρέσκειας των εργαζομένων, μια γενικευμένη αίσθηση ότι δεν υπάρχει προοπτική. Και αυτή η αίσθηση μπορεί να τινάξει τα πάντα –την οικονομική ανάκαμψη, τη δημοσιονομική εξυγίανση, τις απαραίτητες διαρθρωτικές αλλαγές– στον αέρα.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου